Hoe het begon (1/8)

Tegenwoordig is de wereld een dorp. Vroeger was een dorp de wereld. Een wereld waarin iedereen iedereen kende en de dagen meer op elkaar leken dan ze van elkaar verschilden. Generaties lang ging er de zon op en onder: boven dezelfde daken, hetzelfde land, hetzelfde water. Althans, in de meeste van dergelijke gemeenschappen. In Zwartsluis passeerde de wereld via het Zwarte Water, het Meppelerdiep, de Arembergergracht en de sluizen.

De vier oerelementen – aarde, water, lucht en vuur – werden in Zwartsluis samengebracht door de wind in de zeilen en de turf die was ontworsteld aan het veen, eerst in de Kop van Overijssel, later in Drenthe. Het knooppunt in de delta groeide uit tot een plaats waar handel, ambacht en nijverheid konden floreren, naast bescheiden vormen van jacht, visserij en landbouw.

Omstreeks 1398 moet er bij ‘der Swarten Sluys’ bewoning van zekere omvang zijn ontstaan. Enige tijd eerder was de toegang van het Meppel Diep naar het Zwarte Water afgedamd. In de dam werd een sluis gelegd en daarmee was een strategisch gelegen plaats ontstaan, die economische activiteiten aantrok. Over de oorsprong van de naam Zwartsluis bestaat geen zekerheid, maar deze heeft mogelijk te maken met het Zwarte Water. Het water van deze rivier was, door de veenbodem waarover zij stroomde en de veenafslag van de oevers, namelijk zwart. Een andere verklaring is het verband met de van boven afgesloten (donkere, zwarte) duikersluis. Het ging tot 1622 om een zogeheten sluis, die van boven afgesloten was, waar schepen de doorgang alleen met gestreken mast konden passeren. Het belang van de sluis was al snel duidelijk. Behalve deze Staphorster sluis, reeds in 1465 genoemd en bezit van Staphorster en Rouveense ingezetenen, ontstond er nog een sluis naar het Zwarte Water.

In de jaren tussen 1560 en 1564 liet de stadhouder van Overijssel, Joan de Linge, graaf van Aremberg, op eigen kosten een kanaal graven van Zwartsluis naar het Giethoornse meer. Hij deed dit niet in de laatste plaats vanwege eigen belangen bij de vervening in het Land van Vollenhove. Op de plaats waar de ‘Aremberger grafte’ uitkwam in het Zwarte Water werd een sluis gelegd.

Strategisch gelegen (2/8) >>